Choroby oczu u psa - to musisz wiedzieć

Kiedy pies ma problem z oczami?

Choroby oczu u psów można podzielić na 2 grupy: stany ostre i przewlekłe. Ostre choroby oczu to takie, które zdarzają się nagle. Należą do nich urazy gałki ocznej, rozdarcie powieki, wrzód rogówki oka, a także wypadnięcie gałki ocznej. Przewlekłe zmiany to z kolei te, które pojawiają się wolno. Będą to stany zapalne (bakteryjne i wirusowe), alergia czy zaćma. Część zmian związanych z narządem wzroku jest wrodzona (np. entropium).

Niezależnie od przyczyny, wszystkie choroby oczu mają podobne objawy:

• mrużenie oka,
• łzawienie,
• pocieranie łapą o chore oko,
• zaczerwienienie spojówek,
• światłowstręt,
• pogorszenie wzroku, a czasami jego utrata (wpadanie na przeszkody, niechęć do wychodzenia po zmroku na zewnątrz, ostrożne stawianie kroków).

U psów z białą sierścią dodatkowo tworzą się tzw. ścieżki łzowe, czyli odbarwienie włosa na kolor brązowy.

W każdym przypadku należy jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii po pomoc i diagnostykę. Przy nagłych urazach warto przed wizytą lub w czasie drogi do przychodni weterynaryjnej zwilżyć oko preparatem do pielęgnacji oczu, sztucznymi łzami czy nawet zwykłą przegotowaną wodą.

Pies rasowy – bardziej narażony na choroby oczu?

Częstymi pacjentami okulistycznymi są psy ras brachycefalicznych (np. shih tzu, pekińczyki, buldogi, mopsy), co jest związane z budową ich głowy. Przedstawiciele tych ras mają płytkie oczodoły i słabo osadzone w nich gałki oczne. Dodatkowo, gdy inne, zdrowe psy potrafią mrugać 17 razy na minutę, psy ras brachycefalicznych robią to tylko kilka razy na minutę (czasami nawet 1 raz na minutę). Powoduje to suchość rogówki oka i ułatwia powstawanie chorób oczu. Właściwe nawilżenie oka jest bowiem bardzo ważnym elementem jego prawidłowego działania.

10 najczęstszych chorób oczu u psów

Choroby i uszkodzenia oczu u psów są bardzo powszechne. Oto najczęstsze z nich:

1. Wypadnięcie gałki ocznej

Jest to nagły stan wymagający natychmiastowej interwencji lekarza. Gałka oczna przemieszcza się do przodu, wypadając z oczodołu. Najczęstsza przyczyną wypadnięcia gałki są urazy, wypadki komunikacyjne oraz guzy nowotworowe, zlokalizowane za gałką. Najbardziej narażone są na nią psy ras brachycefalicznych ze względu na budowę oczodołu. Jednak przy dużej sile urazu może zdarzyć się to u każdego psa.

Wypadnięcie gałki ocznej wiąże się z dużym bólem, a nawet może prowadzić do bradykardii, czyli spowolnionej akcji serca na skutek reakcji nerwu błędnego (bierze on udział w unerwieniu mięśni oczodołu). Brak szybkiej reakcji prowadzi do utraty wzroku, a nawet do konieczności usunięcia gałki ocznej.

Gdy dojdzie do wypadnięcia gałki ocznej należy niezwłocznie udać się do lekarza weterynarii. W czasie drogi można zwilżyć gałkę oczną wodą, aby zapobiec jej wyschnięciu. Leczenie przyczynowe to repozycja gałki ocznej w znieczuleniu ogólnym.

2. Urazy mechaniczne i ciała obce

W wyniku walk między psami może dojść do urazów narządu wzroku, np. rozcięcia powiek czy nawet uszkodzenia gałki ocznej. Towarzyszy temu krwawienie, mrużenie oka i ból.

W oku naszego czworonoga mogą się również pojawić ciała obce. Do najczęstszych z nich należą źdźbła trawy, piasek i ciernie. Wywołują one silny ból i mrużenie. Pies często pociera więc łapą oko, aby pozbyć się ciała obcego. W tych sytuacjach zawsze należy udać się do lekarza weterynarii, który dokładnie zbada cały narząd wzroku, przepłucze go oraz zastosuje odpowiednie leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne.

3. Wrzód rogówki

Częstym schorzeniem dotykającym psy, jest wrzód rogówki. Polega on na przerwaniu ciągłości rogówki oka. W zależności od głębokości ubytku wrzody możemy podzielić na powierzchowne (dotyczą tylko nabłonka przedniego rogówki) oraz głębokie (dotyczą głębszych warstw rogówki, mogą sięgać do błony Descemeta, co może prowadzić do perforacji gałki ocznej).

Wrzody rogówki mogą być wikłane przez zapalenia bakteryjne oczu. Wrzód występuje też w wyniku urazów, ciał obcych, nieprawidłowej produkcji łez (zespół suchego oka) lub wtórnie: do zapaleń bakteryjnych i wirusowych, rzęs ektopowych, entropium itp.

Co istotne, proces gojenia ubytków rogówki trwa nawet kilka miesięcy. Leczenie jest różne, w zależności od głębokości i przyczyny schorzenia.

Powierzchowne wrzody można leczyć miejscowo – najczęściej nie wymagają operacji. Ważne, by wyeliminować przyczynę pierwotną oraz leczyć współistniejące zakażenia. Przy głębszych wrzodach wykonuje się zabiegi chirurgiczne. Może to być przeszczep spojówki w postaci uszypułowanego płata, przeszczep rogówki czy opatrunek z trzeciej powieki.

W przypadku głębokich wrzodów najlepsze efekty daje przeszczep spojówkowy. Po takim zabiegu pies musi nosić ochronny kołnierz. Podaje się mu także krople do oka.

4. Zapalenie spojówek i trzeciej powieki

Jedną z najczęstszych chorób oczu u zwierząt jest zapalenie spojówek i trzeciej powieki. Objawia się łzawieniem, mrużeniem oczu, zaczerwienieniem spojówek i trzeciej powieki oraz obrzękiem spojówek. Najczęściej dotyczy obydwu oczu.

Przyczynami tego schorzenia mogą być:

• wirusy,
• bakterie,
• chlamydie,
• alergie.

Leczenie polega na podaniu kropli lub maści antybiotykowej oraz leków przeciw zapalnych. Często używa się sztucznych łez, aby nawilżyć rogówkę oka. Aby leczenie było skuteczne bardzo ważna jest częstotliwość podawania sztucznych łez: około 4-6 razy dziennie.

5. Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki (tzw. cherry eye)

Gruczoł trzeciej powieki prawidłowo znajduje się w przyśrodkowym kącie oka, pod trzecią powieką.  Gruczoł ten, razem z gruczołem łzowym, odpowiada za produkcję łez i prawidłowe nawilżenie gałki ocznej. Czasami zdarza się, że gruczoł trzeciej powieki wypada – jedno lub obustronnie.

Zwykle dzieje się to u młodych zwierząt, najczęściej u ras brachycefalicznych, takich jak pekińczyki, cocker spaniele, shih tzu, a także u dogów i mastifów. Objawami wypadnięcia gruczołu są widoczne okrągłe, przekrwione twory wystające w przyśrodkowych kątach oczu. Może temu towarzyszyć łzawienie i przekrwienie spojówek.

Leczenie polega na chirurgicznym odprowadzeniu gruczołu. W wyjątkowych sytuacjach konieczne jest jego usunięcie. Nie jest to jednak wskazane, gdyż może zmniejszać produkcję łez i prowadzić do zespołu suchego oka.

6. Entropium i ektropium

Do chorób wrodzonych, stosunkowo często pojawiających się u psów należą: entropium i ektropium.

Entropium to sytuacja , w której krawędź powieki zawija się do środka powodując, że rzęsy i włosy powieki drażnią rogówkę oka. Taki stan może powodować łzawienie, mrużenie oka, zapalenie rogówki, uszkodzenie rogówki, a nawet jej perforację.

Rasy predysponowane do entropium to:

• chow–chow,
• psy ras brachycefalicznych,
• shar pei,
• psy ras olbrzymich (np. mastif, nowofunland).

Z kolei ektropium to wywinięcie brzegu powieki na zewnątrz. Powoduje to odsłonięcie spojówki powiek. W związku z tym upośledzona jest praca filmu łzowego oka, co może prowadzić do chorób rogówki i pogorszenia widzenia, a nawet utraty wzroku.

Często występuje u:

• bernardynów,
• mastifów,
• retriverów,
• spanieli,
• psów gończych.

U kotów zdarza się bardzo rzadko. Ektropium może być chorobą wrodzoną i uwidocznić się poniżej 1 roku życia, a także nabytą pojawiająca się w wieku starszym, na skutek utraty mięśni twarzy i wiotkości skóry.

Leczenie jest zależne od stopnia zmian. Można stosować miejscowo antybiotyk i krople nawilżające, co zmniejszy wysuszenie spojówek i rogówki oka. Przy dużych zmianach konieczna jest plastyka powiek i skrócenie długości ich brzegów.

7. Skórzak

Skórzak jest zmianą wrodzoną. Mówimy o nim, gdy na rogówce lub spojówce oka widoczna jest skóra wraz z włosami. Drażni ona rogówkę, wywołuje dyskomfort oraz upośledza widzenie. Konieczny jest zabieg chirurgiczny, w czasie którego zostaje usunięty skórzak wraz z otaczająca go warstwą rogówki.

8. Grudkowe zapalenie trzecie powieki

Na grudkowe zapalenie trzeciej powieki chorują psy młode – do 12. miesiąca życia. Na czym polega to schorzenie? Po wewnętrznej stronie trzeciej powieki występują grudki chłonne, które – zaatakowane przez wirusy – powiększają się i drażnią bezpośrednio znajdującą się pod nimi rogówkę.

Dodatkowo często choroba wikłana jest przez bakterie, co objawia się ropnym wypływem z oka, nadmiernym łzawieniem, mrużeniem oczu, zaczerwienieniem i obrzękiem spojówek. Nieleczona może trwać nawet kilkanaście miesięcy. Wskazane jest leczenie miejscowe, a czasami konieczne jest leczenie chirurgiczne.

9. Zaćma

Psy chorują również na zaćmę. Polega ona na postępującym zmętnieniu soczewki, co objawia się niebiesko-mlecznym kolorem źrenicy. Jest to choroba przewlekła, która prowadzi do utraty wzroku.

Jest wiele przyczyn zaćmy. Może rozwinąć się u starszych psów (zaćma starcza), ale również u młodszych jako efekt chorób metabolicznych (np. cukrzycy, hipokalcemii), innych chorób oka, silnego urazu, niedoborów żywieniowych czy toksyn. Zaćma może być również wrodzona (zaćma dziedziczna).

Rasy psów predysponowanych do zaćmy to:

• cocker spaniel,
• golden retriver,
• owczarek niemiecki,
• sznaucer miniaturowy,
• boston terier,
• siberian husky.

Zaćma nie wywołuje bólu u psa, postępuje powoli, najszybciej w przypadku przyczyn metabolicznych. Leczenie farmakologiczne tylko spowalnia proces. Aby zlikwidować zaćmę konieczna jest operacja polegająca na usunięciu soczewki i wszczepieniu w jej miejsce nowej.

10. Jaskra

Jaskra to choroba wywołana przez wzrost ciśnienia w gałce ocznej, spowodowana innymi chorobami oka lub związana z nieprawidłowym kątem przesączania (jaskra pierwotna). W przebiegu choroby dochodzi do rozszerzenia źrenicy, uszkodzenia nerwu wzrokowego oraz silnego bólu. Widoczne są nastrzykane naczynia krwionośne twardówki i obrzęk rogówki. Do rozpoznania konieczne są narzędzia do tonometrii.

Leczenie polega na podawaniu kropli obniżających ciśnienie i nawilżaniu oka. Czasami konieczne jest postępowanie chirurgiczne. Przy podejrzeniu jaskry najlepiej udać się na konsultacje do lekarza okulisty, który zaproponuje stosowne dla psa leczenie.

Autor: lek. wet. Agnieszka Widera-Jakubiak